History of Tonga

東加 - Hisitōlia 、 Have Lea faka-東加和英語

（Lea faka-東加）

Ko Tongá pe ko e Pule'anga Fakatu'i 'o Tongá ko ha 'otu motu 'oku tu'u 'i he Moana Pasifiki Tonga 'a ia 'oku kātoi ai ha motu 'e 176 vahevahe ''i haoku kātoi ai ha motu 'e 176 vahevahe ''i ha konga tahi ko hono 'ēlia ko e kilomita tapafā 'e 700,000 'i he Moana Pasifiki Tongá。 Ko e motu fakakātoa 'e 52 'oku lolotonga nofo'i。

'Oku 'iloa 'a Tonga ko e 'Otu Motu Anga'ofa koe'uhi ko e anga'ofa 'a e kakai Tongá ki he kaivai Pilitānia ko Kapiteni Semisi Kuki lolotonga 'ene 'a'ahi ā Tongá ni, kā' lau 'a Tokiukamea (William Mariner），na'e feinga 和 kau hou'eiki ke fakapoongi 'a Kuki ka na'e 'ikai ke nau lototaha ki ha fokotu'utu'u。

'Oku toe 'iloa 'a Tongá ni koe'uhi ko e fonua pē ia he Pasifiki kuo te'eki ai ke hoko ko ha kolonia ki ha toe fonua kehe。

（英語）

東加的歷史自公元前九世紀開始就有記載，當時與拉皮塔僑民有關的海員首先在現在組成湯加王國的島嶼上定居。該地區與斐濟和薩摩亞一樣，是通往太平洋其他地區波利尼西亞的門戶。早期歐洲探險家記錄的古代湯加神話稱，阿塔島和湯加塔布島是第一批被毛伊島從深海拖到水面的島嶼。