History of Uzbekistan

Oʻzbekiston tarixi, Have Oʻzbekcha / ўзбекча ve İngilizce dilleri

(O'zbekcha / ўзбекча)

Oʻzbekiston (rasman: Oʻzbekiston Respublikasi, Ўзбекистон Республикаси) — Markaziy Osiyoning markaziy qismida joylashgan mamlakat. Oʻzbekistonning poytaxti Toshkent shahri boʻlib, davlat tili oʻzbek tili hisoblanadi. Maydoni – 448.978 km2. Aholi soni 2022-yıl 9-dekabr kuni O'zbekiston aholisi 36 milyondan oshdi. Hozirda mamlakatning umumiy aholisi soni 36 001 236 nafarni tashkil qilmoqda. Pul birliği - yani. O'zbekiston Respublikasi hududi 12 ta viloyat, Toshkent shahri ve Qoraqalpog'iston Respublikasidan iboratdir, shuningdek, u mustaqil, demokratik, dünya ve konstitutsiyaviy davlat hisoblanadi. O'zbekiston MDH, BMT, YXHT ve SHHT a'zodur. Oʻzbekiston berk hududda ya'ni qirgʻoqqa ega boʻlmagan besh mamlakat bilan, yaʼni: shimoldan Qozogʻiston; shimili-sharqdan Qirgʻiziston; janubi-sharqdan Tojikiston; janubdan Afganiston; va janubi-gʻarbiy qismida Türkmaniston bilan chegaradosh.

Oʻzbekiston iqtisodiyoti bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich oʻtadi, tashqi savdo siyosati import oʻrnini bosishga asoslangan. 2017-yıl sentabridan boshlab mamlakat valyutasi bozor kursi boʻyicha toʻliq konvertatsiya qilinmoqda. Oʻzbekiston paxta tolasini ishlab chiqaruvchi ve eksport qiluvchi yirik ta'minotchi davlatdir. Mamlakatda, shuningdek, dunyodagi eng yirik oltin konlari mavjud. Sovyet davridagi ulkan enerji ishlab chiqarish qurilmalari va tabiiy gazni yetkazib berish bilan Oʻzbekiston Markaziy Osiyodagi eng yirik elektr ishlab chiqaruvchisi boʻldi.

(İngilizce)

Özbekistan, Orta Asya'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kendisi beş kara ülkesi ile çevrilidir: kuzeyde Kazakistan; Kuzeydoğuda Kırgızistan; Güneydoğuda Tacikistan; Güneyde Afganistan, güneybatıda Türkmenistan. Başkenti ve en büyük şehri Taşkent'tir. Özbekistan, Türk dilleri dünyasının bir parçası olmasının yanı sıra Türk Devletleri Teşkilatı'nın da üyesidir. Özbek dili, Özbekistan'da çoğunluk konuşulan dil olmakla birlikte, Rusça etnik gruplar arası bir dil olarak ve hükümette yaygın olarak kullanılmaktadır. Özbekistan'da çoğunluğun dini İslam'dır ve Özbeklerin çoğu mezhebe bağlı olmayan Müslümanlardır. Antik çağda büyük ölçüde Soğd olarak bilinen bölgeyle ve ayrıca Baktriya ile örtüşüyordu.

Orta Asya'da kaydedilen ilk insanlar, MÖ 1. binyılda, şimdiki Özbekistan'ın kuzey otlaklarından gelen İskitlerdi; Bu göçebeler bölgeye yerleştiklerinde nehirler boyunca geniş bir sulama sistemi inşa ettiler. Bu dönemde Buhoro (Buhara) ve Semerkand (Semerkand) gibi şehirler yönetim ve yüksek kültür merkezleri olarak ortaya çıktı. MÖ 5. yüzyıla gelindiğinde bölgeye Baktriya, Soğd ve Toharya devletleri hakim oldu. Çin'in Batı ile ipek ticaretini geliştirmeye başlamasıyla birlikte İran şehirleri de ticaretin merkezi haline gelerek bu ticaretten yararlandı. Geniş bir şehir ve kırsal yerleşim ağını kullanan Soğdlu aracılar, bu İranlı tüccarlar arasında en zenginleri haline geldi. İpek Yolu olarak bilinen yerdeki bu ticaretin sonucunda Buhara, Semerkand ve Hiva sonunda son derece zengin şehirler haline geldi ve zaman zaman Maveraünnehir (Maveraünnehir) antik çağın en etkili ve güçlü Pers eyaletlerinden biri oldu. Pers İmparatorluğu'nun uzak bir parçası olan bölge, Büyük İskender tarafından kısa bir süre fethedildi ve o dönemde Soğd olarak biliniyordu. Bu bölge veya bir kısmı daha sonra Seleukos İmparatorluğu, Greko-Baktriya Krallığı, Kuşan İmparatorluğu, Akhun İmparatorluğu ve Sasani İmparatorluğu'ndan geçti. Büyük ölçüde İran halklarının yerini alan Türk halkları bölgeye geldikçe, Soğdlu şehir devletleri Birinci Türk Kağanlığı ve Batı Türk Kağanlığı'nın bir parçasını oluşturdu.