History of Burkina Faso

บูร์กินาฟาโซ

ประวัติศาสตร์บูร์กินาฟาโซรวมถึงประวัติศาสตร์ของอาณาจักรต่างๆ ภายในประเทศ เช่น อาณาจักรมอสซี ตลอดจนการตั้งอาณานิคมของฝรั่งเศสในดินแดนดังกล่าว และความเป็นอิสระในฐานะสาธารณรัฐอัปเปอร์โวลตาในปี พ.ศ. 2503

Burkina Faso (Bər-kee-nə fass-oh, -⁠fah-soh; ฝรั่งเศส:, fula: 𞤦𞤵𞤪𞤳𞤭𞤲𞤢𞤦𞤵𞤪𞤳𞤭𞤲𞤢𞤬𞤢𞤧𞤮) เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลในแอฟริกาตะวันตกที่มีพื้นที่ 274,200 km2 (105,900 ตารางไมล์) ตะวันตกเฉียงเหนือ, ไนเจอร์ทางตะวันออกเฉียงเหนือ, เบนินทางตะวันออกเฉียงใต้, โตโกและกานาทางทิศใต้ และชายฝั่งงาช้างทางตะวันตกเฉียงใต้ ในปี 2021 ประเทศนี้มีประชากรประมาณ 20,321,378 คน ก่อนหน้านี้เรียกว่าสาธารณรัฐอัปเปอร์โวลตา (พ.ศ. 2501–2527) และเปลี่ยนชื่อเป็นบูร์กินาฟาโซโดยประธานาธิบดีโธมัส ซันการา พลเมืองของประเทศนี้รู้จักกันในชื่อบูร์คินาเบ (bur-KEE-nə-bay) และเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดคือวากาดูกู มักมีการแปลชื่อเป็นภาษาอังกฤษว่า "ดินแดนของคนซื่อสัตย์"

กลุ่มชาติพันธุ์ที่ใหญ่ที่สุดในบูร์กินาฟาโซคือชาวมอสซีซึ่งตั้งถิ่นฐานในพื้นที่นี้ในศตวรรษที่ 11 และ 13 พวกเขาสถาปนาอาณาจักรที่ทรงอำนาจ เช่น วากาดูกู เทนโคโดโก และยาเตงกา ในปีพ.ศ. 2439 ฝรั่งเศสตกเป็นอาณานิคมโดยเป็นส่วนหนึ่งของแอฟริกาตะวันตกของฝรั่งเศส ในปีพ.ศ. 2501 อัปเปอร์โวลตากลายเป็นอาณานิคมที่ปกครองตนเองภายในชุมชนฝรั่งเศส ในปี 1960 ได้รับอิสรภาพอย่างสมบูรณ์โดยมีมอริซ ยาเมโอโกเป็นประธานาธิบดี นับตั้งแต่ได้รับเอกราช ประเทศก็ต้องเผชิญกับความไม่มั่นคง ความแห้งแล้ง ความอดอยาก และการทุจริต การรัฐประหารหลายครั้งยังเกิดขึ้นในประเทศในปี 2509, 2523, 2525, 2526, 2530 และสองครั้งในปี 2565 ในเดือนมกราคมและกันยายน เช่นเดียวกับความพยายามในปี 2532 และอีกครั้งในปี 2558

โทมัส สันการาขึ้นสู่อำนาจหลังจากการรัฐประหารที่ประสบความสำเร็จในปี พ.ศ. 2525 ในฐานะประธานาธิบดี ซันการาได้ดำเนินการปฏิรูปเศรษฐกิจและสังคมที่ทะเยอทะยานหลายครั้ง ซึ่งรวมถึงการรณรงค์ให้ความรู้ทั่วประเทศ การแจกจ่ายที่ดินให้กับชาวนา การให้วัคซีนแก่เด็กกว่า 2 ล้านคน การก่อสร้างทางรถไฟและถนนอย่างเท่าเทียมกัน การเข้าถึงการศึกษา และการห้ามตัดอวัยวะเพศหญิง การบังคับแต่งงาน และการมีภรรยาหลายคน เขาดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีของประเทศจนถึงปี 1987 เมื่อเขาถูกปลดและลอบสังหารในการทำรัฐประหารที่นำโดยแบลส กงเปาเร ซึ่งขึ้นดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีและปกครองประเทศจนกระทั่งถูกถอดถอนในวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2557

บูร์กินาฟาโซได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจากการก่อการร้ายของกลุ่มอิสลามิสต์ที่เพิ่มขึ้นใน Sahel นับตั้งแต่กลางทศวรรษ 2010 กองกำลังติดอาวุธหลายแห่ง ส่วนหนึ่งเป็นพันธมิตรกับกลุ่มรัฐอิสลาม (IS) หรืออัลกออิดะห์ ปฏิบัติการในบูร์กินาฟาโซ และข้ามพรมแดนในประเทศมาลีและไนเจอร์ ประชากรมากกว่าหนึ่งล้านคนจากทั้งหมด 21 ล้านคนของประเทศเป็นผู้พลัดถิ่นภายในประเทศ กองทัพบูร์กินาฟาโซยึดอำนาจในการรัฐประหารเมื่อวันที่ 23–24 มกราคม พ.ศ. 2565 โค่นล้มประธานาธิบดีโรช มาร์ก กาโบเร เมื่อวันที่ 31 มกราคม รัฐบาลทหารฟื้นฟูรัฐธรรมนูญและแต่งตั้งพอล-อองรี ซานเดาโก ดามีบาเป็นประธานาธิบดีชั่วคราว ซึ่งตนเองถูกโค่นล้มในการรัฐประหารครั้งที่สองเมื่อวันที่ 30 กันยายน และแทนที่โดยกัปตันทหาร อิบราฮิม ตราโอเร

บูร์กินาฟาโซเป็นหนึ่งในประเทศที่มีการพัฒนาน้อยที่สุด โดยมี GDP 16.226 พันล้านดอลลาร์ ประชากรประมาณร้อยละ 63.8 นับถือศาสนาอิสลาม ในขณะที่ร้อยละ 26.3 นับถือศาสนาคริสต์ ภาษาราชการและธุรกิจอย่างเป็นทางการของประเทศคือภาษาฝรั่งเศส มีภาษาพื้นเมือง 60 ภาษาที่รัฐบาลบูร์กินาเบยอมรับอย่างเป็นทางการ โดยภาษาที่ใช้กันมากที่สุดคือภาษามัวร์ ซึ่งประชากรมากกว่าครึ่งหนึ่งพูด ประเทศนี้มีวัฒนธรรมที่เข้มแข็งและมีความหลากหลายทางชีวภาพทางภูมิศาสตร์ โดยมีทองคำ แมงกานีส ทองแดง และหินปูนมากมาย ศิลปะบูร์กินาเบมีประวัติศาสตร์อันยาวนานและมีชื่อเสียงไปทั่วโลกในด้านสไตล์ออร์โธดอกซ์ ประเทศนี้ปกครองแบบสาธารณรัฐกึ่งประธานาธิบดี โดยมีอำนาจบริหาร นิติบัญญัติ และตุลาการ บูร์กินาฟาโซเป็นสมาชิกขององค์การสหประชาชาติ ลา ฟรังโคโฟนี และองค์การความร่วมมืออิสลาม ขณะนี้ถูกระงับจาก ECOWAS และสหภาพแอฟริกา